اهل بیت در آیه تطهیر
خداوند در سوره احزاب می فرماید:انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا (1) برای روشن شدن معنای آیه توجه به دو نکته ضروری می نماید:
مفهوم واژه تطهیر
طهارت مصدر طهر و طهر و به معنای پاکی از عیوب وکثافتهای مادی و معنوی و ظاهری و باطنی و اخلاقی است. سخن خداوند متعال: «ولهم فیها ازواج مطهره » (2)
و قول اعراب: «و قوم یتطهرون » و «امراءه طاهره » بدین معناست مراد از طهارت در آیه مبارکه تطهیر نیز همین است; زیراخداوند پاکی اهل بیت از هر آلودگی و عیب مادی و معنوی و ظاهری و باطنی رااراده کرده است. ما، همانند اندیشمندان علم اصول، در بحثهای خود گفته ایم که هر گاه متعلق چیزی ذکر نشود، افاده عموم می کند. البته معانی دیگری نیز برای آن ذکر کرده اند که به یادآوری آنها نیاز نیست.
معنای اراده خداوند
واژه «اراده »، در آیه یادشده، به معنای اراده تکوینی است نه تشریعی; و تخلف مراد از اراده تکوینی امکان ندارد:
«انما امره اذا اراد شیئا ان یقول له: کن فیکون.» (3)
واژه «اراده »، دربسیاری از آیات قرآن، به معنای اراده تکوینی و در مواردی اندک به معنای اراده تشریعی (نفس اوامر و نواهی و آئین نامه) است.
این واژه حدود 138 بار در قرآن به کار رفته است و در 135 مورد به معنای اراده تکوینی است. این امر ما را در فهم اراده تکوینی از آیه تطهیر نیز یاری می دهد. اگر چه واژه اراده در آیه تشریع وضو و غسل «یرید لیطهرکم ... .» (4)
و نیز آیه «یرید الله بکم الیسر و لا یرید بکم العسر» (5) در معنای تشریعی به کار رفته است، ولی در این آیات قرینه قعطی وجود دارد که نشان می دهد منظوراز آن، اراده تشریعی است. قرینه قطعی، مورد آیه است که فعل عباد است.
از سوی دیگر، همه اندیشمندان علوم قرآنی معتقدند که این آیه مزیتی را برای اهل بیت برمی شمرد و این مزیت در صورتی از آیه استفاده می شود که مراد ازاراده، اراده تکوینی و انفکاک ناپذیر از مراد باشد; زیرا:
الف) اگر مراد اراده تشریعی باشد، فرقی میان این آیه با آیه وضو و غسل وجودنخواهد داشت; چون همان گونه که «یرید لیطهرکم ...» هیچ فضیلت خاصی را برای مردم ثابت نمی کند، آیه تطهیر نیز فضیلتی را برای اهل بیت به اثبات نمی رساند.
ب) اراده تشریعی پروردگار به اهل بیت رسول اختصاص ندارد، بلکه شامل همه انسانها می شود. و این با کلمه «انما»، که از قویترین ابزار حصر است،منافات دارد.
برای مشاهده ادامه متن به ادامه مطلب بروید
شریعت و طریقت در حقیقت سلوک عرفانی تشیع
