کرامت انسان
یکی از ویژگی‌های جامعه دین مدار،اخلاق اجتماعی «کرامت محور» است.به گونه‌ای که می‌توان حفظ کرامت دیگران را اساسی‌ترین رکن در اخلاقی اجتماعی مؤمن دانست.از نظر قرآن،کرامت فرزندان آدم(ع)،موهبتی الهی است،که همزاد و همراه با خلقت جسمانی اوست،زیراخدای متعال،«نوع انسان» را به عنوان کریم معرفی کرد و فرمود:«لقد کرمنا بنی آدم؛همانا فرزندان آدم را گرامی داشتیم».(سوره اسراء،آیه 70) یعنی نوع انسان،«کریم» خلق شده است.انبیاء نیز آمدند،تا انسان‌ها را با عزّت کنند و از پستی‌ها برهانند.بنابراین حضرت رسول اکرم(ص) فرمود:«انّما بعثت لاتمّم مکارم الاخلاق؛من برای تکمیل مکارم اخلاق مبعوث شده‌ام».1روشن است که اگر بعثت پیامبران نبود بشر با بوسه زدن بر پای بت‌ها و سجده‌کردن و قربانی آوردن برای آنها همچنان،کرامت خود را به رایگان می‌فروخت،به گفته عارف رومی:گر نبودی کوشش احمد، تو هم می‌پرستیدی چو اجدادت صنم!
از آنجا که انسان موجودی اجتماعی است،حفظ و توسعه کرامت او نیز در گرو ارتباطات جمعی و گروهی است.به دلایل و بلکه به بهانه‌های مختلف،باید در روابط اجتماعی،شخصیت دیگران را ارتقاء داد.خویشاوند، فقیر، میهمان، سید، فقیه، دوست شیعه، غریب، هم کیش و… باید از این حق برخوردار باشند.کرامت‌ورزی ابعاد مختلفی دارد،مالی، آبرویی، عاطفی، اجتماعی و… و بسیاری از گفتارها و کردارها مانند:غیبت، تهمت، بدبینی، تجسس، اشاعه فحشا و… از آن جهت در محدوده خط قرمز قرار گرفته و گناه شمرده شده‌اند که کرامت و شخصیت دیگران را پایمال می‌کنند.امام صادق(ع) در ضمن حدیثی می‌فرماید:مسلمان بر مسلمان،هفت حق واجب دارد،آسان‌ترین آن این است که:«…ان تحبّ له ما تحب لنفسک و تکره له ما تکره لنفسک؛آنچه برای خود می‌پسندی،برای دیگران هم بپسند و آنچه برای خود خوش نمی‌داری،برای دیگران هم خوش مدار». 2
علی(ع)در وصیت خود به فرزندش امام حسن(ع)فرمود:«خویشتن را ترازوی ما بین خود و دیگران قرار ده».
«لاتظلم کما لاتحبّ أن تظلم؛ستم روا مدار،آن گونه که دوست نداری به تو ستم شود»؛
«أحسن کما تحبّ أن یحسن الیک؛نیکوکار باش،آن گونه که دوستداری به تو نیکی کنند»؛
«استقبح من نفسک ما تسقبح من غیرک؛آنچه را که برای دیگران زشت می‌داری برای خود نیز زشت بشمار».
«و ارض من الناس بما ترضاه لهم من نفسک؛برای مردم به چیزی راضی باش که برای خود می‌پسندی».3
از آنجا که هر انسانی از دیگران انتظار دارد که کرامتش را حفظ کنند،خود نیز باید در حفظ کرامت دیگران بکوشد.
در روایات،به گونه‌های مختلفی به تکریم دیگران سفارش شده است،که در اینجا به بیان چند نمونه اکتفا می کنیم.
بزرگداشت سالخوردگان
از آنجا که انسان موجودی اجتماعی است،حفظ و توسعه کرامت او نیز در گرو ارتباطات جمعی و گروهی است.به دلایل و بلکه به بهانه‌های مختلف،باید در روابط اجتماعی،شخصیت دیگران را ارتقاء داد.خویشاوند، فقیر، میهمان، سید، فقیه، دوست شیعه، غریب، هم کیش و… باید از این حق برخوردار باشند.کرامت‌ورزی ابعاد مختلفی دارد،مالی، آبرویی، عاطفی، اجتماعی و… و بسیاری از گفتارها و کردارها مانند:غیبت، تهمت، بدبینی، تجسس، اشاعه فحشا و… از آن جهت در محدوده خط قرمز قرار گرفته و گناه شمرده شده‌اند که کرامت و شخصیت دیگران را پایمال می‌کنند.امام صادق(ع) در ضمن حدیثی می‌فرماید:مسلمان بر مسلمان،هفت حق واجب دارد،آسان‌ترین آن این است که:«…ان تحبّ له ما تحب لنفسک و تکره له ما تکره لنفسک؛آنچه برای خود می‌پسندی،برای دیگران هم بپسند و آنچه برای خود خوش نمی‌داری،برای دیگران هم خوش مدار». 2
علی(ع)در وصیت خود به فرزندش امام حسن(ع)فرمود:«خویشتن را ترازوی ما بین خود و دیگران قرار ده».
«لاتظلم کما لاتحبّ أن تظلم؛ستم روا مدار،آن گونه که دوست نداری به تو ستم شود»؛
«أحسن کما تحبّ أن یحسن الیک؛نیکوکار باش،آن گونه که دوستداری به تو نیکی کنند»؛
«استقبح من نفسک ما تسقبح من غیرک؛آنچه را که برای دیگران زشت می‌داری برای خود نیز زشت بشمار».
«و ارض من الناس بما ترضاه لهم من نفسک؛برای مردم به چیزی راضی باش که برای خود می‌پسندی».3
از آنجا که هر انسانی از دیگران انتظار دارد که کرامتش را حفظ کنند،خود نیز باید در حفظ کرامت دیگران بکوشد.
در روایات،به گونه‌های مختلفی به تکریم دیگران سفارش شده است،که در اینجا به بیان چند نمونه اکتفا می کنیم.
بزرگداشت سالخوردگان
امام صادق(ع) فرمود:«من اجلال اللّه عزوجل،اجلال المؤمن ذی الشیبة و من أکرم مؤمناً فبکرامة الله بدأ؛بخشی از اجلال خداوند، اجلال مؤمن سالخورده است و هر کسی مؤمنی را گرامی بدارد،خدا را گرامی داشته است».4
تکریم اهل دانش
رسول خدا(ص) فرمود:«من أراد رضائی فلیکرم صدیقی قالوا یا رسول الله من صدیقک قال صدیقی طالب العلم؛هر کس رضایت مرا می‌خواهد، دوست مرا تکریم کند،عرض کردند:یا رسول الله دوست شما کیست؟فرمود:دوست من،کسی است که در جستجوی علم است.و کسی که او را گرامی بدارد مرا گرامی داشته و کسی که مرا گرامی بدارد خدا را گرامی داشته و کسی که خدا را گرامی بدارد بهشت برای اوست».5
تکریم اهل دانش
رسول خدا(ص) فرمود:«من أراد رضائی فلیکرم صدیقی قالوا یا رسول الله من صدیقک قال صدیقی طالب العلم؛هر کس رضایت مرا می‌خواهد، دوست مرا تکریم کند،عرض کردند:یا رسول الله دوست شما کیست؟فرمود:دوست من،کسی است که در جستجوی علم است.و کسی که او را گرامی بدارد مرا گرامی داشته و کسی که مرا گرامی بدارد خدا را گرامی داشته و کسی که خدا را گرامی بدارد بهشت برای اوست».5
برای مشاهده ادامه متن به ادامه مطلب بروید
شریعت و طریقت در حقیقت سلوک عرفانی تشیع
